Elektrikli otomobillerle ilgili en büyük soru işaretlerinden biri, bataryaların ne kadar dayanacağı. Çünkü lityum iyon bataryalar hem aracın en pahalı parçası hem de kullanıcıların dışarıdan kolayca değerlendiremeyeceği bir teknoloji. Bir bataryanın ölmesi halinde ise araç tamamen kullanılamaz hale geliyor. Bu yüzden Recurrent ekibi, 30 binden fazla elektrikli araç üzerinden topladığı gerçek dünya verilerini inceleyerek elektrikli otomobil bataryalarının ne kadar süre dayanabildiğini mercek altına aldı.
Elde edilen veriler, aslında korkulduğu kadar büyük bir sorun olmadığını gösteriyor. İlk nesil elektrikli araçlar — yani yollara 14 yıl ve daha uzun süre önce çıkan modeller — doğal olarak en yüksek batarya değişim oranına sahip. O dönem üretilen bataryalar hem daha küçük kapasiteliydi hem de yönetim sistemleri bugünkü kadar gelişmiş değildi. Nitekim 2015–2024 arasında ortalama batarya kapasitesi tam yüzde 167 arttı. Bu da güncel araçların kapasite kaybını daha uzun süre tolere edebilmesini sağlıyor.
Modern batarya yönetim sistemleri, yeni kimyalar ve yazılımsal iyileştirmeler sayesinde günümüzde üretilen bataryaların ömrü daha da uzamış durumda. Çoğu elektrikli araçta kullanılan bataryaların, aracın kendisinden daha uzun süre dayanması bekleniyor. Ancak bu güvence bile bazı kullanıcılar için yeterli olmayabiliyor. Bu yüzden gerçek veri üzerinden batarya değişimlerini ve yaşlanma etkilerini yakından incelemek önemli.
Son yıllarda yalnızca iki büyük batarya geri çağırması yaşandı: Chevrolet Bolt EV ve Hyundai Kona EV. Üstelik bu iki modelin geri çağırma nedeni de aynı üreticinin belirli batarya hücrelerindeki bir üretim hatasıydı. Bu kapsam dışındaki batarya değişimleri ise oldukça düşük seviyede. Tüm yaş ve modellerde, büyük geri çağırmalar hariç bakıldığında değişim oranı yüzde 4’ün altında. İlk nesil araçlarda bu oran yüzde 8,5 seviyesinde; ikinci nesilde yüzde 2 civarında. 2022 ve sonrası üretilen modellerde ise batarya değişim oranı yalnızca yüzde 0,3.
Bir elektrikli aracın bataryası iki temel nedenle değiştiriliyor: Arıza/defekt veya yaşlanma. Üretim hataları ya da yapısal sorunlar genellikle garanti kapsamında çözülüyor. Yaşlanma kaynaklı değişimler ise çok daha yavaş gerçekleşiyor. Akıllı telefonlarda olduğu gibi bataryalar zamanla kapasite kaybediyor ancak bu süreç elektrikli araçlarda çok daha uzun. 10–20 yıl arasında değişen bir zaman diliminde batarya kullanılmaya devam edilebiliyor. Üstelik çoğu üretici, garanti süresi boyunca batarya kapasitesinin yüzde 70’in altına düşmesi halinde ücretsiz değişim sunuyor.
2025 verileri, ilk nesil elektrikli araçlarda yaşlanma ve kapasite kaybının en sık değişim nedeni olduğunu doğruluyor. Ayrıca 2019–2021 arasında üretilen bazı Tesla modellerinde de dikkat çekici bir batarya değişim artışı görülmüş durumda; Tesla bu araçların önemli bir kısmına güncellenmiş LFP batarya takmış. Diğer garanti değişim listesinde ise örneğin 2017–2022 Chevrolet Bolt EV, 2019–2022 Hyundai Kona EV, Ford F-150 Lightning Lariat, 2022 Hummer EV ve 2022 Rivian R1T yer alıyor.
Bugün yollarda olan elektrikli araçların yüzde 75’i 2023 ve sonrasında üretildiği için batarya yaşlanması konusunda henüz uzun vadeli bir tablo oluşturmak zor. Ancak mevcut veriler, bataryaların beklenenden çok daha dayanıklı olduğunu gösteriyor. Recurrent’ın telemetri ve makine öğrenimi destekli analizleri, araçların menzil değişimini öngörmek için kullanılıyor. Bu menzil değerleri, batarya sağlığını birebir temsil etmese de kullanıcı deneyimi açısından önemli ipuçları veriyor. Bazı markaların yazılım güncellemeleriyle verimlilik artırarak menzil koruması sağlaması da bu duruma katkıda bulunuyor.
Bilimsel açıdan bakıldığında lityum iyon bataryaların yaşlanma eğrisi S şeklinde ilerliyor. Başta ufak bir kapasite düşüşü yaşanıyor, ardından uzun bir süre stabil bir dönem geliyor. Ancak bataryanın ömrü sonuna yaklaştığında kapasitede keskin bir düşüş görülüyor. Buna rağmen elektrikli otomobillerde beklenen türde ani batarya ölümü oldukça nadir. Bugün kullanılan araçların büyük çoğunluğu bu stabil bölgede yer alıyor.
Üreticilerin batarya garantileri de dayanıklılığın bir göstergesi. ABD’de standart batarya garantisi 8 yıl veya 100.000 mil. Tesla Model 3 Standard Range bataryası 8 yıl veya 100.000 mil boyunca yüzde 70 kapasite garantisi sunarken, Hyundai modelleri 10 yıla kadar uzayan bir garanti vadediyor. Bu garantiler, elektrikli araç bataryalarının on yıllarca kullanılabileceğine işaret ediyor. “Milyon mil batarya” olarak bilinen yeni nesil hücrelerin bir kısmı ise zaten test aşamasında bu değere ulaşmış durumda.
Son aşamada, bataryaların ikinci yaşamı da devreye giriyor. Otomobilde kullanılmaya uygun olmayan bataryalar, enerji depolama çözümlerinde yıllarca hizmet verebiliyor. Güneş enerjisi sistemleri, endüstriyel depolama çözümleri ve elektrik şebekeleri bu bataryaların yeni adresi olarak öne çıkıyor. Böylece batarya ömrü yalnızca otomobille sınırlı kalmıyor, sürdürülebilirlik açısından da yeni bir döngü getiriyor.
Leave a Reply